كيفر آنكه زكات مال ندهد
كيفر آنكه زكات مال ندهد
1- محمّد بن مسلم گويد: از امام باقر عليه السّلام راجع بكلام خدا كه ميفرمايد سَيُطَوَّقُونَ ما بَخِلُوا بِهِ يَوْمَ الْقِيامَةِ (آنچه بدان بخل ميورزند در قيامت طوق گردنشان خواهد شد) سؤال كردم، فرمود: هيچ بندهاى نيست كه زكات مال نپردازد هر چند اندك باشد جز اينكه آن زكات را خداوند بصورت اژدهائى از آتش در قيامت طوق گردنش سازد و آن حيوان او را بگزد و گوشت او را بخورد تا خداوند از حساب (مردم) فارغ شود، و اين معنى كلام خداوند است كه ميفرمايد سَيُطَوَّقُونَ ما بَخِلُوا بِهِ يَوْمَ الْقِيامَةِ «1» فرمود: (يعنى) آنچه بدان بخل ورزيدهاند از زكات.
2- ابو الجارود گويد: امام باقر عليه السّلام فرمود: خداوند عزيز در روز قيامت مردمى را برميانگيزد از گورها در حالى كه دستهاى ايشان بگردنهايشان گره خورده باشد بدانسان كه توانائى برداشتن اندك چيزى را ندارند و لو باندازه يا بقدر انگشتى باشد، و بهمراه آنان فرشتگانى باشند كه سخت آنها را سرزنش و توبيخ نمايند، و گويند: اينان كسانى هستند كه از مال بسيارى كه خداوند در اختيار آنها نهاده بود حقّ خدا را نپرداختند.
3- حريز گويد: حضرت صادق عليه السّلام فرمود: نيست صاحب مالى نه نقره و نه طلا كه زكات بر آن واجب شده باشد و او نپردازد جز اينكه خداوند او را در روز قيامت در سرزمينى سخت و لغزنده محبوس كند، و مسلّط سازد در آن سرزمين بر وى اژدهائى را كه از شدّت زهر يا پيرى و فرتوتى موى سرش ريخته باشد- و اين نشانه آنست كه زهرش كشندهتر است- و اين اژدها در اين زمين هموار و لغزنده بدو حمله كند و او بگريزد و چون ببيند كه از گزند آن رهائى نخواهد داشت براى نجات خويش دست خود بدهان او افكند و آن اژدها چون ترب آن را زير دندان بجود، و سپس در گردنش چون طوق حلقه زند، و اين است آنچه خداوند عزيز ميفرمايد: سَيُطَوَّقُونَ ما بَخِلُوا بِهِ يَوْمَ الْقِيامَةِ يعنى طولى نكشد كه مايه بخلشان در قيامت طوق گردنشان گردد، و نيز هيچ شتردار و گاودار و گوسفند دارى نيست كه زكات بر اغنام او تعلّق گيرد و او نپردازد، جز اينكه خداوند او را در صحرائى هموار باز دارد، و پايمال و خرد كند او را در آن زمين هموار هر حيوان سمّدارى بسمّش، و هر صاحب دندانى بدندانش، و هيچ باغدارى خرما يا انگور و همچنين هيچ زارعى نيست كه زكات بر محصولش تعلّق گيرد و او از دادن آن امتناع ورزد جز آنكه خداوند در قيامت آن زمين را تا هفتمين طبقهاش در گردن او چون حلقه درآويزد.
شرح: اعمال و رفتار و كردارى كه در اين جهان از انسان بوقوع مىپيوندد همه باقى خواهد ماند هم خود عمل و هم اثرش و هيچ كدام فانى نميشود، و چون بذر و دانه كه در دامان خاك بسپارند اعمال در اين دستگاه آفرينش باقيست و رفته رفته تحوّل و تغيير مييابد و خود را كامل ميكند و مانند دانه كه در بهار سر از خاك بيرون ميكند و بصورت سبزه و خوشه و سنبله خود را نشان ميدهد آن اعمال نيز در عالم برزخ بصورتى و در روز رستاخيز بچهره كاملترى خودنمائى ميكنند و بعنوان پاداش يا كيفر بصاحبش باز ميگردد، البتّه كارهاى نيك بصورتى زيبا و رفتار زشت بصورتى كريه و منظرهاى هولناك گريبانگير انسان خواهد گشت.
و اين حقيقت از نظر قرآن كريم مسلّم و بدون ترديد است و در بسيارى از آيات گوشزد شده است چنان كه ميفرمايد فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَيْراً يَرَهُ وَ مَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ «2» يا الْيَوْمَ تُجْزى كُلُّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ «3» يا وَ قِيلَ لِلظَّالِمِينَ ذُوقُوا ما كُنْتُمْ تَكْسِبُونَ «4» يا وَ ما تُجْزَوْنَ إِلَّا ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ «5» يا يَوْمَئِذٍ يَصْدُرُ النَّاسُ أَشْتاتاً لِيُرَوْا أَعْمالَهُمْ «6» يا يَوْمَ يَنْظُرُ الْمَرْءُ ما قَدَّمَتْ يَداهُ «7» يا وَ وَجَدُوا ما عَمِلُوا حاضِراً «8» يا وَ إِذَا الْجَنَّةُ أُزْلِفَتْ عَلِمَتْ نَفْسٌ ما أَحْضَرَتْ «9».
همه اين آيات شريفه و آيات بسيار ديگر دلالت دارند بر اينكه اعمال نابود نخواهد شد و در جهان ديگر با چهرهاى نورانى و بهشتى، يا ظلمانى و جهنّمى بر عاملين خود باز خواهد گشت، و توقيف حقّ فقرا و مستمندان و منع زكات واجب بر حسب اين حديث شريف بصورت اژدهائى مهيب در مىآيد و بر گردن مرتكبش حلقه ميزند، و خوردن مال يتيم بشكل آتشى مىشود كه در شكم خورنده آن ميريزند، و ظلم ظلماتى خواهد شد كه ظالم را در آن روز احاطه مينمايد، چنان كه رسول خدا صلّى اللَّه عليه و اله و سلّم فرمود:«الظّلم ظلمات يوم القيامة»
. و البتّه اين مطلب با وجود بهشت و جهنّم هم اكنون و مخلوق بودن آنها منافاتى ندارد بلكه كاملا سازگار است زيرا با اينكه بهشت و جهنّم اكنون موجودند نعمتها و شكنجههاى آن دو با اعمال و رفتار آدميان ايجاد خواهد شد، و إِنَّ الْأَبْرارَ لَفِي نَعِيمٍ وَ إِنَّ الْفُجَّارَ لَفِي جَحِيمٍ يَصْلَوْنَها يَوْمَ الدِّينِ وَ ما هُمْ عَنْها بِغائِبِينَ براستى كه نيكوكاران در بهشتند، و تبهكاران در دوزخ باشند و روز جزا و پاداش بدان جا درآيند، و از آن غائب نشوند، و در آيه ديگر فرمود: تَرَى الظَّالِمِينَ مُشْفِقِينَ مِمَّا كَسَبُوا وَ هُوَ واقِعٌ بِهِمْ ستمكاران را خواهى ديد كه از آنچه كردهاند هراسانند و لا جرم بر ايشان فرود خواهد آمد. و در آيه ديگر فرمود مَنْ كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ وَ مَنْ عَمِلَ صالِحاً فَلِأَنْفُسِهِمْ يَمْهَدُونَ هر كس كفر ورزد همان كفر بر عليه او است و هر كس نيكى كند پس براى خويش بستر راحتى مىگسترد. چنان كه امام صادق عليه السّلام فرمود:إنّ العمل الصّالح ليذهب إلى الجنّة فيمهّد لصاحبه.
همانا عمل نيك شخص ببهشت رود و براى صاحبش آسايشگاهى مهيّا و آماده كند. و اين مختصر را گنجايش بيش از اين نيست هر كه طالب تفصيل بيشتر باشد بكتاب تجسّم عمل نگارش دانشمند معاصر جناب آقاى امين رضوى مراجعه فرمايد.
4- داود بن فرقد گويد: برادرم نقل كرد كه شخصى مرا براى پرسش خوابى نزد امام صادق عليه السّلام فرستاد و وى تخيّل ميكرد كه در خواب زنى ويرا مىآزارد و ميگفت: شبى فريادى كشيدم كه همسايگان آن را شنيدند (خوابش را براى امام نقل كردم) فرمود باو بگو زكات مال نميدهى؟ (پيام رسانيدم) مرد گفت: بخدا سوگند زكات ميدهم، امام فرمود: بگو اگر زكات هم ميدهى لابد بمستحقّش نميرسانى.
5- در يك روايت ابو بصير گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم فرمود: هر كس زكات مال نپردازد هنگام مرگ تمنّاى بازگشت كند و اين معناى قول خداست كه ميفرمايد: حَتَّى إِذا جاءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قالَ رَبِّ ارْجِعُونِ لَعَلِّي أَعْمَلُ صالِحاً فِيما تَرَكْتُ «10» (تا اينكه يكى از ايشان را مرگ فرا رسد گويد: پروردگارا فرمان ده مرا بازگردانند اميدوارم در آنچه واگذاشتهام عمل خير و شايستهاى انجام دهم) يعنى زكات آن را ردّ كنم.
6- ابان بن تغلب گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: دو كشتن است در اسلام كه هر دو را حقتعالى حلال كرده است، و كسى بدان حكم نميكند تا هنگامى كه قائم ما آل محمّد عليه السّلام قيام كند و آن حضرت عليه السّلام بدستور الهى در آن دو، حكم فرمايد يكى مرد زناكاريست كه زن داشته باشد كه او را سنگسار كند، و ديگر كسى كه زكات مال خود ندهد كه او را گردن زند.
شرح: ممكن است مراد آن باشد كه قائم عليه السّلام بيّنه و گواه بر زنا و ندادن زكات نطلبد و بعلم خود حكم جارى سازد، چنان كه ظاهر روايت كافى است و اضافهاى دارد كه آن جمله
لا يريد عليهما بيّنة
ميباشد، و در اين صورت منافات ندارد كه كس ديگرى اين دو قتل را انجام دهد و از روى بيّنه و دليل و شاهد باشد.
7- در روايت ديگرى ابو بصير گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: آنكه در ايّام حياتش زكات مال خود را ندهد پس از مرگ طلب بازگشت كند، (2) و هر كس قيراطى از زكات واجب را ندهد، ميخواهد يهودى بميرد ميخواهد نصرانى (يعنى با يهود و نصارى محشور خواهد شد).
شرح: در روايت سابق كه از ابى بصير نقل شد طلب بازگشت در هنگام مرگ بود، در اين روايت پس از مرگ.
8- يكتن از روات از امام (صادق) عليه السّلام نقل كرده كه فرمود: هر كس قيراطى از زكات واجب را نپردازد نه مؤمن است و نه مسلمان، و فرمود: مالى در بيابان يا در دريا تلف نشد مگر بسبب ندادن زكات آن. و نيز فرمود: چون قائم عليه السّلام قيام كند مانع الزّكاة را گردن زند.
پی نوشت:
(1) آل عمران: 180.
(2) هر كس باندازه ذرّهاى عمل خير انجام دهد آن را خواهد ديد و هر كس باندازه ذرّهاى عمل شرّ بجاى آورد آن را مىبيند.
(3) امروز كه روز قيامت است هر نفسى جزا داده مىشود بهمان چه كسب كرده است.
(4) بستمكاران گفته مىشود بچشيد آنچه را خود كسب كردهايد.
(5) جزا داده نشويد مگر بهمان چه كردهايد.
(6) در اين روز همه مردم پراكنده و جداگانه محشور شوند تا كردارشان را بآنها بنمايند.
(7) روزى كه انسان آنچه پيش فرستاده ببيند.
(8) ببينند آنچه كردهاند حاضر و مهيّا.
(9) هنگامى كه بهشت را نزديك كشند هر كس بداند آنچه را كه حاضر ساخته است.
(10) المؤمنون: 102.
منابع:
ابن بابويه، محمد بن على،ثواب الأعمال و عقاب الأعمال / ترجمه غفارى، ص: 529
جستجو در سایت
دیگر سایت های موسسه
