بناهای ماندگار

مقدمه با استقرار حکومت شيعي صفوي و رشد فعاليتهاي وسيع در گستره فرهنگ، راه ترقي فرهنگ و تمدن هموار گرديد. پس از تثبيت اين حکومت فعاليت گسترده‏اي در زمينه مدرسه سازي در ايران پديد آمد؛ اين روند با به حکومت رسيدن شاه عباس و انتقال پايتخت به اصفهان که ضمنا يک دوره مقطعي آرامش و امنيت اجتماعي و سياسي بيشتر نيز بود، تسريع گرديد و مدرسه‏هاي زيادي با حمايت شاه خانواده سلطنتي و شاهزادگان، درباريان، صاحب منصبان، پزشکان، خواجگان، افراد با نفوذ اجتماع و افراد خير در اصفهان احداث شد و اين روند تا پايان دوره صفوي با شدت و قوت دنبال گرديد.

مقدمه در 10 کيلومتري غرب شهرستان گلپايگان در روستاي »کنار رودخانه«1)، امامزاده‏اي قرار دارد که اثر تابناکي از هنر خطاطي ايران صفوي را در برگرفته است. 

اشاره مسجد جامع خواجه تاج‏الدين عليشاه در تبريز که زماني‏به نام «ارک عليشاه» معروف بود و امروزه موسوم به «مصـلاي امام خمينـي (ره)» اسـت تاريخچه‏اي پرحادثه دارد. اين مسجد در اوايل قرن هشتم به دست خواجه عليشاه، وزير سلطان‏محمد خدابنده (اولجايتو)، در زميني به مساحت تقريبي ده هکتار به طرزي باشکوه بنا گرديد؛ سفرنامه‏نويسان و مورخيني که آن را از نزديک مشاهده کرده‏اند، مانند ابن‏بطوطه و ديگران، با تجليل بسيار از آن ياد کـرده‏اند؛ به تعبيـر محمود بن محمد آقسرائي، مؤلف کتاب مسامرة الاخبار، که آن را در 723هـ.ق تأليف کرده مي‏نويسد: «مسجد جامعي که تاج‏الدين عليشاه در تبريز اساس نهاده است غير از مسجد جامع دمشق مثل آن در جهان نيست.»(1)

مقدمه در مجموعه نسخ خطي مؤسسه پژوهش و مطالعات فرهنگي بنياد مستضعفان و جانبازان، کتابچه وقفنامه‏اي به شماره 1378 ثبت شده که در اينجا معرفي مي‏گردد. اين وقفنامه، متعلق به مدرسه و مسجدي در نزديکي دروازه دولت(خيابان سعدي فعلي) است و طي آن واقف مبلغ شش‏هزار تومان را در مدت دوازده سال براي بازسازي مدرسه‏اي که در اصل توسط پدر واقف ساخته شده و رو به ويراني بوده است اختصاص داده و علاوه بر توسعه فضاي مدرسه و مسجد، مبلغ نه هزار تومان نيز براي خريد املاک و وقف آنها بر مدرسه تعيين کرده است.